اسلام آباد – 24 – جنوري (اي پي پي) نگران وزيرا??ظم انوارالحق ڪاڪڙ چيو آه?? ته چين سان ڀرپور رابطن جي ذريعي سي پيڪ جي پهرين مرحلي جا ثمر حاصل ڪري ٻئي مرحلي ۾ داخل ٿي رهيا آه??ون، بي آر آءِ جي پهرين مرحلي جا مقصد سي پيڪ جي صورت ۾ حاصل ڪري ورتا آه??، پاڪستان ۾ سيڙپڪاري جا تمام گهڻا موقعا موجود آه??، چين سان حصيداري تي ٻڌل لاڳاپا قائم آه??، سي پيڪ سان خطي ۾ ترقي جو هڪ نئون دور شروع ٿيو آه??، معاشي ترقي جي لاءِ خطي جي ملڪن سان مثبت لاڳاپا قائم ڪرڻ وقت جي ضرورت آه??. ڊيووس جي دوري دوران چين جي نشرياتي اداري ”سي جي ٽي اين“ کي ڏنل هڪ انٽرويو ۾ نگران وزيرا??ظم انوارالحق ڪاڪڙ چيو ته صنعتي ميدان ۾ ترقي سان معاشي استحڪام ايندو. نگران ڪابينا جي معيشت جي بهتري جي لاءِ ترجيحن جي حوالي سان سوال جي جواب ۾ هن چيو ته اسان جي ايجنڊا تي اقتصادي بحالي سڀ کان پهرين آه??، ٽيڪنالاجي جي تبديلي بحث هيٺ آه??، ٻه وڏا عمل سڄي دنيا ۾ هر قسم جي اقتصادي سرگرمين کي متاثر ڪري رهيا آه??، خاص طور تي اسان جي خطي ۾ مختلف تڪرارن ۽ فليش پوائنٽس جي حوالي سان خيال جي ڏي وٺ ٿيندي رهندي آه?? جڏهن ته سپلائي چين ۽ مجموعي اقتصادي سرگرمين کي متاثر ڪرڻ جي حوالي سان پڻ ڳالهه ٻولهه ٿئي ٿي. نگران وزيرا??ظم چيو ته پاڪستان دستياب موقعن م??ن بهترين فائدو کڻڻ جي حوالي سان ماحول کي ڏسندو آه??، اسان هن وقت درپيش چئلينجز ۽ انهن چئلينجن کي منهن ڏيڻ جي لاءِ قدمن جي مرحلي ۾ آه??ون. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته ملڪي سطح تي جڏهن حڪومت جو ماپو ايترو وڏو نه آه?? ته اسان کي خرچ گهٽ ۽ آمدني وڌائڻ تي ڌيان ڏيڻ جي ضرورت آه??، مختصر حڪومت سدائين ڪاروبار، وڌيڪ آمدني حاصل ڪرڻ، سٺي ٽيڪسيشن نظام ۽ بنيادي ڍانچي جي سڌارن جي لاءِ سٺي هوندي آهي ۽ اهو هڪ اهڙو شعبو آه?? جيڪو معاشي بحالي جي ملڪي اقتصادي ايجنڊا مان سڀ کان اولين هجڻ گهرجي. هن چيو ته جنهن انداز ۾ چيني صدر شي جن پنگ جي قيادت ۾ بي آر آءِ منصوبو هلي رهيو آه??، پاڪستان ان مان ڀرپور فائدو کڻڻ جي لاءِ ان تي ڌيان ڏنو آه??. هن چيو ته چين سان صنعتن جي ڏکڻ اوڀر ايشيائي، ڏکڻ ايشيائي، ڏکڻ آمريڪا ۽ دنيا جي ڪيترن ئي حصن ۾ منتقلي ٿي رهي آه??، پاڪستان کي ان جو ڀرپور فائدو کڻڻ گهرجي ۽ پنهنجو پاڻ کي هڪ فعال اقتصادي ملڪ ۽ مينوفيڪچرنگ جي شعبي ۾ تبديل ڪرڻ گهرجي. هن چيو ته مينوفيڪچرنگ جو شعبو پوري خطي جي لاءِ هڪ مرڪز بڻجي سگهي ٿو، جيڪڏهن اسان خطي ۾ صحيح پاليسيون آڻيون ٿا جنهن ۾ توانائي ۽ ان جي قيمت ۽ ان سان واڳيل ايڪو سسٽم شامل آه??، اسان کي ڇٽاڀيٽي واري انداز ۾ ڪاروبار جي حوصلا افزائي ڪرڻي پوندي، انهن کي بجلي جا مقابلي وارا اگهه فراهم نه ٿا ڪري سگهون، اسان کي ان شعبي ۾ پنهنجي پاليسي کي معقول بڻائڻ ۽ مارڪيٽ ريٽ جي سطح تي آڻڻ جي ضرورت آه?? جتي صنعت وڌيڪ چٽاڀيٽي واري بڻجي وڃي. هن چيو ته اسان کي سستي افرادي قوت ۽ صحيح مهارت دستياب آه?? تنهن ڪري هڪ ڀيرو جڏهن اسان صحيح توانائي جي پاليسي متعارف ڪرائينداسين ته اسان ڪافي حد تائين ان پوزيشن ۾ هونداسين ته خطي ۾ مينوفيڪچرنگ جو مرڪز بڻجي وڃون. هن چيو ته توانائي جي صحيح پاليسي اها آه?? ته توهان جيڪو في يونٽ بجلي ڏيو ٿا اهو ڀارت، بنگلاديس، سريلنڪا سان مسابقت ۾ هجي ۽ اهو گهٽ ۾ گهٽ 8 سينٽ کان گهٽ آه??. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته اسان خصوصي اقتصادي زونز تي ڌيان ڏئي رهيا آه??ون، اسان اهي سموريون پاليسيون آڻي رهيا آه??ون جتي سڌوسنئون پرڏيهي سيڙپڪاري ۾ حڪومت پاران سهولت هجي. بيلٽ اينڊ روڊ انيشي ايٽو (بي آر آءِ) جي حوالي سان سوال جي جواب ۾ هن چيو ته ماحوليات جي حوالي سان پائيدار قدمن تحت ڪيترائي موقعا آه??، موسمياتي تبديلي ۽ ان جي عالمي ذميواري شفاف توانائي جي پيداوار جيڪا آبادي جي بهترين استعمال جي لاءِ هجي، اهو هڪ اهڙو شعبو هوندو جتي جدت رکندڙ نئين ٽيڪنالاجيز اينديون ۽ وڏي پئماني تي سيڙپڪاري ٿيندي جنهن ۾ يقيني طور تي چين پنهنجي حصيدارن سان گڏجي اهڙي سيڙپڪاري کي عملي جامعو پارائڻ جي صلاحيت رکي ٿو پر پاڪستان ان مان تمام گهڻو فائدو کڻي سگهي ٿو. هن چيو ته جڏهن چين ترقي ڪري ٿو ته سڀني کي فائدو ٿئي ٿو. چيني ماڊل بابت سڀ کان سٺي ڳالهه اها آه?? ته هو اقتصادي مداخلت تي يقين رکي ٿو، سڀ جي فتح تي يقين رکي ٿو، گڏيل هم آه??گي ۽ تعاون تي يقين رکي ٿو، اهڙي رويي سان تخليقي صلاحيتون سامهون اچن ٿيون، نئين حل تي ٻڌل حڪمت عملي بڻجي ٿي ۽ انساني سفر وڌيڪ اڳتي وڌي ٿو. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته رابطي ۾ رهڻ ئي بنيادي اصول آه??، ماڻهو مختلف قسم جا جواب ٻڌڻ لاءِ تيار آه??، انهن جي تلاش ۽ تحقيق ڪري رهيا آه??، چيني موقف وڌيڪ قابل عمل، تعميري ۽ وڌيڪ شموليت رکندڙ هوندو. هن چيو ته اتر ۽ ڏکڻ جي وچ ۾ ورڇ جي سلسلي ۾ هڪ مسئلو اهو آه?? ته هڪ طرف ماڻهن ۽ قومن جي لاءِ ڪجهه اقتصادي فائدا آه?? ۽ ٻئي طرف ماڻهن ۽ قومن جي لاءِ ڪجهه نقص??ن به آه?? ته ان خال کي ڪيئن ڀري سگهجي ٿو؟ نيون ٽيڪنالاجيز يا ته سماجي نظام کي فعال بڻائي رهيون آه?? يا ان ڀڃ ڊاهه جي حوصلا افزائي ڪري رهيُون آه??. هن چيو ته ڊيجيٽل اسپيس ۽ اليڪٽرانڪ اسپيس کان شروع ٿي مصنوعي ذهانت طرف هڪ اهڙو سفر آه?? جيڪو ايتري تيزي سان طئي ٿيو آه?? جو ڏکڻ يا اتر جي ڪيترين ئي قيادتن جي لاءِ ان ۾ ٿيندڙ سمورين تبديلين جي سببن کي سمجهڻ تمام مشڪل آه??. هن چيو ته ڇا اهي تبديليون وڏي پئماني تي لڏپلاڻ جو سبب بڻجي سگهن ٿيون؟ ڇا اهي سڃاڻپ يا اميري ۽ غربت جي بنياد تي وڌيڪ تڪرارن کي جنم ڏينديون؟ ۽ ڇا اهڙي قسم جو احساس محرومي تڪرارن جو سبب بڻجي سگهي ٿو؟ اهي سمورا اهي چئلينجز آه?? جن کي منهن ڏيڻ جي ضرورت آه??. هن چيو ته اتر ۽ ڏکڻ جي وچ ۾ گڏيل بقاءَ جي لاءِ وڌيڪ بحث ۽ کليل دل ۽ ذهن سان ڳالهه ٻولهه جي ضرورت آه??. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته بحث ۽ مباحثن تائين پهچ کي وڌائڻ گهرجي، وڌ کان وڌ ماڻهن کي ان ۾ شامل ڪرڻ گهرجي، عوامي سطح تي اهڙو مباحثو ۽ ڳالهه ٻولهه جي ضرورت آه?? ته جيئن ٻنهي طرفن جا ماڻهو اخلاقي دائري ۾ رهندي پنهنجي چونڊ ڪري سگهن. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته پهرين مرحلي ۾ صحيح بيانيو تخليق ڪرڻ جي ضرورت آه??، صحيح ۽ معياري مع??وم??ت فراهم ڪرڻ جي ضرورت آه??، جيڪڏهن توهان ائين نه ٿا ڪريو، توهان ??ن بيانيي جي لاءِ مسخ ٿيل يا غلط مع??وم??ت تي دارومدار ڪريو ٿا ۽ حقيقت کان خالي بيانيو ٺاهيو ٿا ته اهڙي صورت ۾ ??ن بيان ڪيل هدف کي حاصل ڪرڻ جي لاءِ ڪئي ويندڙ ڪوشش سدائين هڪ ناقابل حصول مقصد جي خاطر ٿي رهي هوندي ان لاءِ بهتر آه?? ته اڳ ۾ مرحليوار ان جي مناسب طريقي سان منصوبابندي ڪئي وڃي، هڪ بيانيو آندو وڃي ته باعلم مباحثي ۽ معياري مع??وم??ت تي ٻڌل هجي، جڏهن ائين ٿي وڃي ته عملدرآمد جو حصو ۽ ان کي لاڳو ڪرڻ آسان ٿي وڃي ٿو. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته بي آر آءِ جي پهرين مرحلي جي مقصدن کي حاصل ڪري ورتو آه?? جيڪو سي پيڪ جو پهريون مرحلو آهي ۽ هاڻي اسان سڀ ان جي شروعاتي ثمرن مان فائدو کڻي رهيا آه??ون، اسان هاڻي ٻئي مرحلي ۾ داخل ٿي رهيا آه??ون، ٻئي مرحلي ۾ اسان کي وڌيڪ غور فڪر ڪرڻ جي ضرورت آه??، واپار ۽ صنعتڪاري جي موقعن جي لاءِ رابطا قائم ڪرڻ جي ضرورت آه??، اهي وڏا يونٽ جن جي اسان اميد ڪري رهيا آه??ون ايندڙ ڏهاڪي جي هڪ وڏي ڪاميابي هوندا. هن چيو ته ان کي عملي جامعو پارائڻ کان اڳ اسان کي چڱي طرح ڳالهه ٻولهه ۽ غور فڪر جي ضرورت آه??، اسان رابطن جا ڪيترائي ذريعا، رستا، فضائي رابطا ۽ ٻيا لنگهه ٺاهيا آه??، اسان ان پوري ماحول سان هڪ ٻئي سان واپار ڪري فائدو کڻي رهيا آه??ون، ٻيون علائقائي طاقتون به هڪ ٻئي سان واپاري سرگرميون سرانجام ڏئي رهيون آه??. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته اسان چيني معيشت جي حوالي سان سدائين پراعتماد رهون ٿا، ان جو منطق اهو آه?? ته ڏيڍ ارب صارفين ۽ ڪم ڪندڙ ماڻهن جي ڪري باقي دنيا چين سان واڳيل آه??، اهي شين جي پيداوار ۽ دنيا کي برآمد ڪري رهيا آه??، ڏيڍ ارب جي آبادي جي ملڪ کي باقي دنيا جي آبادي سان ڳنڍجي رهڻو آه??، چين وٽ بهترين انساني وسيلا آه??، انهن جي معيشت هڪ خاص سطح تائين پهچي چڪي آه??، انهن وٽ صحيح مالياتي ذريعا ميسر آه??، هڪ تمام وڏي منڊيءَ جي ڪري دنيا چين ۾ دلچسپي رکي ٿي ۽ چين جي به دنيا ۾ دلچسپي آه??، ان جي ڪري معيشت ترقي ڪري رهي آه??. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته سياسي سرگرميون پاڪستان سميت مختلف سياسي نظامن جي آئيني گهرج آه??، پاڪستان ۾ اسان عام چونڊن طرف وڌي رهيا آه??ون، اسان عوام جي لاءِ پنهنجي پسند جي چونڊ جي ان مرحلي تي نيڪ خواهشن جو اظهار ڪريون ٿا جيڪا پنهنجي چونڊ حڪومت ۽ قيادت جي چونڊ ان اميد سان ڪرڻ وڃي رهي آه?? ته اقتصادي بحالي جو منصوبو انهن جي ترجيحن ۾ شامل آهي ۽ اقتصادي بحالي جو منصوبو پاڪستان ۽ سڄي دنيا ۾ انهن جي اهم ترين ايجنڊا ۾ شامل هوندي.
.jpg)
